بررسی علل و عوامل جذب دانش آموزان دختر به نماز
| دسته بندی | روانشناسی و علوم تربیتی |
| بازدید ها | 0 |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 170 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 38 |
بررسی علل و عوامل جذب دانش آموزان دختربه نماز
مقدمه
فاقم وجهک للذین حنیفاً فطرهٔ الله التی فطر الناس علیها پس تو ای رسول( با همه پیروانت مستقیم رو به جانب آیین پاک اسلام آور و پیوسته از طریق دین خدا که فطرت دین خدا که فطرت خلق را بر آن آفریده است پیروی کن (سوره روم- ۳۰).
پرستش یکی از ابعاد روح آدمی است. انسان فطرتاً موجودی است خداخواه و خداجوی. موجودی در عالم وجود نیست که پرستنده و پرستشگر نباشد. از نظر قرآن نه تنها انسان، بلکه همه موجودات عالم ثناگوی خدایند و در طریق محبت الهی در حرکتند. «و بعثهم فی سبیل محبته» آن گیاه که حرکت می کند، جز عشق او هیچ در سر ندارد، آن سنگ هم که با قوه جاذبه حرکت می کند در واقع غیر از این که حق و ذات حق را جست وجو می کند و محبت خدا در ذات اوست، چیز دیگری نیست. قرآن می فرماید: «و ان من شیئ الا یسبح بحمده و لکن لاتفقهون تسبیحهم» (سوره اسرا-۴۴).در این فرآیند دانش آموزان در تعامل مستقیم با اطرافیان، خانواده ، دوستان، مدیران حکومتی، تربیتی، معلم و مربی، مسجد و روحانیت، تحت تاثیر رفتارها و پیام های آنان است و منش های آنان را تحت نظر دارد و رفتارهای تعبدی و اخلاقی ایشان را پی گیری می نماید. شکل گیری شخصیت معنوی و اجتماعی دانش آموز از همان ابتدا در خانواده بعد در مدرسه و در مراتب بعدی از طریق دیگران صورت می گیرد. بنا براین هر کدام از الگوهای رفتاری مورد توجه دانش آموز است و تحت تاثیر آن رفتارها می باشد.یکایک ارزشهای موجود در جامعه و خانواده چه در جنبه های مثبت و چه در جنبه های منفی، شخصیت نوجوان و جوان را پی ریزی نموده، در نگرش مثبت و یا منفی او نسبت به محیط اطراف خود نقش مهمی را ایفا خواهد کرد.تربیت و پرورش فرزندان سالم از حیث اعتقادی و منش های پسندیده در گرو توجه کافی به مسائل محیطی و رفتاری است.چنانچه پدر و مادر خانواده به نقش الگویی خود توجه داشته باشندو در تنظیم روابط خویش با فرزندان همت گمارند و تقید به اصول اخلاقی و انسانی و بالاخره مذهبی را پیشه خود سازند، بی تردید احساس خوب و ارزشمند، پای بند به مسائل معنوی را به فرزندان خود تقدیم نموده اند.تجربه خوشایند و احساس رضایتمندی از رفتارهای بروز داده شده کودک و نوجوان را به سوی اهداف و آرمانهای تربیتی جامعه هدایت خواهد کرد و در نتیجه جهت یابی وی را به درک هویت معنوی و انسانی میسر خواهد نمود.پس به همان میزانی که رفتارهای سنجیده، الگوها و مسئولان تربیتی در شکل گیری شخصیت معنوی و سجایای انسانی کودک و نوجوانان موثر است پدیداری رفتارهای متضاد با آرمانهای اجتماعی، اخلاقی و مذهبی نیز در تخریب این شخصیت و هویت واقعی او موثر است
چکیده :
فارابی فیلسوف معروف اسلامی می گوید: آسمان که گردش می کند، آن گردش نماز و عبادت و پرستش آسمان است. زمین که تکان می خورد همین جور، باران که ریزش می کند آن ریزش پرستش اوست، آب که جریان پیدا می کند آن جریان پرستش و عبادت اوست. اوج عبادت خدا برای فرد مسلمان از طریق نماز متجلی می گردد. نماز سیمای مکتب است. «الصلوهٔ وجه دینکم» نماز ستون دین است. «الصلوهٔ عمود الدین».
این پژوهش به بررسی شیوه های تشویق و ترغیب نوجوانان و کودکان جوانان به نماز جماعت از دیدگاه احادیث و سیره معصومین علیهم السلام می پردازد.
با استفاده از شیوه های تعلیم و تربیت اسلامی روشهای تشویق و ترغیب مشخص گردید.
یافته های پژوهش به این قرار است که در احادیث و سیره معصومین (ع)از روش بینش دادن در مورد ماهیت و اهمیت نماز و نماز جماعت و بیان نقش آن در زندگی دنیا و آخرت، روش تعلیم و آموزش نماز و آموزش مناسب نماز جماعت.
روشهای خیرخواهانه شامل موعظه، نصیحت بیان فلسفه و حکمت نماز جماعت امر به معروف، پیشروو اندازه و روش الگویی اسوه سازی روش محبت (تأیید و تحسین، همراهی و انظباط)شیوه تکریم شخصیت (پذیرش و احترام، برخورداری از پایگاه اجتماعی)روش زمینه سازی (مکان، زمان و شرایط نماز جماعت)و بالاخره از شیوه تنبیه استفاده شده است.اما از شیوه فریضه سازی یعنی اجبار کردن نماز جماعت استفاده شده است.
نقل شده از امام صادق (ع)عرض کردیم نماز خواندن در جماعت فریضه شده است؟
فرمودند:نماز فریضه است در تمام نمازها جمع شدن فریضه نیست، و لکن سنت است.
فصل اول
مقدمات و کلیات تحقیق
بیان مساله
نماز میراث تمامی انبیاء است هر پیامبری که مبعوث به رسالت شد.انسانها را به نماز دعوت کرد و به آن سفارش نمود.
قرآن کریم در «سوره مریم آیه 31 از دعوت به نماز حضرت عیسی (ع)و درآیات بعد از دعوت، به نماز حضرت اسماعیل (ع) یاد کرده است.در سوره طه خداوند به پیامبری (ص) می فرماید:
«خانواده و پیروان خود را به نماز امر کن و در این دعوت شکیبا باش.»
نماز کشتی نجات است که همه افراد بخصوص کودکان و نوجوانان ها و جوان ها را از طوفانها و خیزابها عبور می دهد و به ساحل آرامش و رستگاری می رساند.
بر پایی نماز در مدارس وظیفه ای خطیر و بسیار حساس است، زیرا مدارس جدای از ویژگیهای منحصر به فرد، محل تشویق، اضطراب، رقابت های نگران کننده توأم با شکست و پدیده های ناخوشایند دیگری است که هر کدام از آن ها به تنهایی قادر به تبدیل محرکهای خنثی به محرکهای شرطی نیرومند فراخوان اضطراب و حالات ناخوشایند روانی می باشند.بنابراین ایجاد اصلاحات بنیادی به منظور تغییر در نگرش دانش آموزان نسبت به مناسک جاری به ویژه نماز جماعت می تواند زمینه ساز تحولات اساسی در شخصیت دانش آموزان شود و نه تنها نگرش آنها را نسبت به صورت ظاهری عبادات بهبود بخشد.بلکه در جهت گیری اصولی به سوی ارزشهای انسانی آنها را هدایت نماید. بسیاری از مشکلات فردی و اجتماعی کاهش یافته و تهاجم فرهنگی بیگانه به نسل نو چندان کاری از پیش نخواهد برد و در زمینه فکری و اخلاقی از انحراف مصون خواهند ماند.این پژوهش بر آن است تا با فرا راه قرار دادن احادیث، سیره معصومین (ع)شیوه های تشویق و ترغیب نوجوانان و کودکان و جوانان به نماز جماعت را بیابد.
اهمیت و ضرورت تحقیق:
تشویق بر خلاف تنبیه که از عوامل بازدارنده است از عوامل وادار کننده است و به انسان نیرو و انرژی می دهد.فردی که تشویق می شود از کار خود احساس رضایت می کند و همین احساس رضایت جلو خستگی و بی میلی او را می گیرد البته بعضی افراد آنقدر به هدفهای خود مؤمن هستند که نیازی نیست کسی آنها را تشویق کند و خود مشوق خویش هستند اما همه افراد این طور نیستند بخصوص کودکان و نوجوانان برای رسیدن به هدفهای خود نیاز به تشویق دارند.به طور کلی بشارت یکی از دو جنبه وظایف پیامبران است.یک رهبر دینی بوسیله تشویق می تواند افراد در تمامی جنبه های دینی به حرکت و تکاپو وادار نماید.قرآن کریم در «آیه 65 سوره انفال» و «آیه 84 سوره نساء»گوشزد می نماید که تشویق انسان را بزرگ می کند و به او نیرو می دهد.
با توجه به اهمیت و تأثیر نماز جماعت در بهداشت روانی روحی فردی و اجتماعی و تأثیر تشویق در برانگیختن افراد به فضایل اخلاقی بخصوص اقامه نماز به صورت جماعت و اینکه در احادیث و سیره پیامبر اکرم (ص)و ائمه اطهار (ع)این شیوه به کار گرفته شده است لازم است تا پژوهشی در احادیث و سیره معصومین در زمینه تشویق و ترغیب کودکان و نوجوانان و جوانان به نماز جماعت انجام شده است و نتایج این پژوهش مورد استفاده برنامه ریزان آموزش و پرورش، رسانه های جمعی، مسئولان آموزش خانواده، و انجمن اولیاء و مربیان، مربیان پرورشی و مجریان نمازهای جماعت خواهد بود.
اهداف پژوهش
الف- هدف کلی این پژوهش عبارتست ازیافتن شیوه های تشویق و ترغیب دانش اموزان و نماز جماعت در در مدارس
ب- اهداف جزئی پژوهش عبارت است از:
1- بررسی اهمیت نماز و نمازجماعت
2- بررسی تأثیر بینش و آگاهی دادن در گرایش دانش آموزان دختر به نماز جماعت.
3- بررسی تأثیر روش اسوه سازی در گرایش دانش آموزان دختر به نماز جماعت.
4- بررسی تأثیر زمینه سازی در گرایش دانش آموزان دختر جوانان به نماز جماعت.
5- بررسی تأثیر روش های خیرخواهانه در گرایش دانش آموزان دختر مقطع متوسطه به نماز جماعت.
6- بررسی تأثیر روش محبت در گرایش دانش آموزن دختر مقطع متوسطه به نماز جماعت.
7- بررسی تأثیر روش فریضه سازی در گرایش دانش اموزان دختر مقطع متوسطه به نماز جماعت.
8- بررسی تأثیر شیوه تعلیمی (آموزش نماز و مناسک آن)در گرایش دانش اموزان دختر مقطع متوسطه به نماز جماعت.
فرضیه های تحقیق :
1- بین ارزشیابی دانش آموزان دختر از لحاظ عوامل موثر درون مدرسه ای در جذب آنها به نماز تفاوت معنای داری وجود دارد .
2- بین ارزشیابی دانش آموزان دختر وضعیت اقتصادی - اجتمایی بالا، پایین و متوسط از لحاظ عوامل موثر درون مدرسه ایی در جذب آنها به نماز تفاوا معنی داری وجود دارد.
3- بین ارزشیابی دانش آموزان دختر دوره اول ، دوم ، سوم متوسطه (دبیرستان) از لحاظ امل موثر درون مدرسه ایی در جذب آنها به نماز تفاوت معنی داری وجود دارد .
4- بین ارزشیابی دانش آموزان دختر پایه های اول، دوم، سوم، مقطع متوسطه از لحاظ عوامل موثر درون مدرسه ایی در جذب آنها به نماز تفاوت معنی داری وجود دارد .
5- بین ارزشیابی دانش آموزان دختر پایه های اول، دوم، سوم، مقطع متوسطه از لحاظ عوامل موثر درون مدرسه ایی در جذب آنها به نماز تفاوت معنی داری وجود دارد
محدودیت های تحقیق :
محدودیت های تحقیق به دو دسته تقسیم می شوند:
1- محدودیت هایی که کنترل آنها از عهدة محقق خارج است.
2- محدودیت هایی که کنترل آنها بر عهدة محقق است.
از محدودیت های انجام این تحقیق می توان عدم تمایل دانش آموزان به پاسخ گویی سوالات ، عدم همکاری مسئولان و معلمین مدارس و همکاری کاری نکردن خانواده های دانش آموزان در بیان واقعیت ها . که دانش آموز نماز نماز خود را بجای می آورد یا نه. در آخر عدم آشنایی لازم با برنامه spss و نرم افزار های مشابه و چارت را می توان یکی از محدودیت ها را تایپ و مقایسه آماری و جمع داده ها با برنامه SPSS نام برد .
تعاریف عملیاتی واژگان کلیدی :
تشویق:
این کلمه از ریشه شوق گرفته شده و شوق در فرهنگ واژه های متفاوت به شرح زیر معنا شده است. (عمید، 1379). برانگیختن به عشق و محبت، به آرزو در آوردن، برانگیخته شدن عشق، آرزومندی، میل خاطر، رغبت (عمید 1379).
پر زدن و کنده شدن دل در هوای کسی یا چیزی، دوستی چیزی فرد را به سمت خود بکشد، دوست داشتن چیزی (بندریگی، محمد، 1358).در واژه نامه روان شناسی (براهنی و همکاران، 1369) تشویق را هم معنی با تقویت و ترجمه کلمه[1] reinforcement آورده است.
ترغیب:
این واژه از ریشه رغبت گرفته شده و واژه رغبت در فرهنگ واژه های متفاوت چنین معنا شده است، دوست داشتنی، مایل بودن و حریص بودن (قریشی، علی اکبر، 1353). اراده کردن چیزی، دوست داشتن (المنجد، دارالمشرق، لبنان).
نماز:
این کلمه ترجمه عربی صلوة است.
صلوة ممکن است به معنای زیارت است چنانچه حضرت علی (ع) فرمودند: «قد قامت الصلوة» یعنی وقت زیارت و دیدار رسید.و یا اینکه به معنای رحمت است(ملکی تبریزی، 1363).
روایت:
خبری است که به طریق نقل به معصوم ختم شود. (مدیر شانه چی، 1362).
سؤالات تحقیق:
1- آیا در احادیث و سیره معصومین (ع)برای تشویق و ترغیب کودکان ونوجوانان و جوانان به نماز جماعت از روش تکریم شخصیت (پذیرش و احترام برخورداری از پایگاه اجتماعی)استفاده شده است؟
2- آیا در احادیث و سیره معصومین (ع) برای تشویق و ترغیب نوجوانان و جوانان و کودکان به نماز جماعت روش بینش در مورد ماهیت و اهمیت نماز، نقش نماز در زندگی دنیایی، یادآوری نقش نماز در حیات اخروی، یاد آوری نعمتها به کار گرفته شده است؟
3- آیا در احادیث و سیره معصومین (ع) ارزش الگویی و اسوه سازی برای ترغیب و تشویق کودکان و نوجوانان و جوانان به نماز جماعت استفاده شده است؟
4- آیا در احادیث و سیره معصومین (ع) برای تشویق و ترغیب و تشویق نوجوانان و جوانان وکودکان به نماز جماعت شیوه صحبت (تایید و تحسین، همراهی و ارتباط) بکار گرفته شده است؟
5- آیا در احادیث و سیره معصومین (ع) شیوه زمینه سازی (مکان و زمان) برای تشویق وترغیب کودکان و نوجوانان و جوانان به نماز جماعت استفاده شده است؟
6- آیا در احادیث و سیره معصومین (ع) برای تشویق وترغیب نوجوانان وکودکان و جوانان به نماز جماعت روش های خیرخواهانه (موعظه و نصیحت، امر به معروف، تبشیر و انذار) به کار برده شده است؟
7- آیا در احادیث و سیره معصومین (ع) ازروش تعلیمی (آموزش نماز و مناسک آن) برای تشویق وترغیب کودکان و نوجوانان به نماز جماعت استفاده شده است؟
8- آیا در احادیث و سیره معصومین (ع) برای تشویق وترغیب نوجوانان وکودکان به نماز جماعت شیوه فرضیه سازی به کار برده شده است؟
9- آیا در احادیث و سیره معصومین (ع) برای تشویق وترغیب نوجوانان وکودکان و جوانان به نماز جماعت از روش مواجهه با نتایج اعمال (پاداش و تقویت مثبت تقویت منفی، تنبیه)استفاده شده است؟
چنانچه مدیران، معلمان و مربیان همراه دانش آموز در نماز جماعت مدرسه شرکت فعال داشته باشند و در اجرای فرامین الهی و مواظبت در رفتار و گفتار خود کوشش نمایند، دانش آموز رغبت پیدا خواهد کرد که با علاقه مندی بیشتر در نماز حضور یابد، بایستی متوجه این معنا بود که (الگو بودن رهبران دینی، علمی و مذهبی نقش اساسی را در تکوین شخصیت دانش آموزان ایفا می کند).یک تحقیق نشان می دهد که %48 کل دانش آموزان نوجوان «اعتقاد والدین خود را به خداوند و عمل به دستورات او را در جذب فرزندان به نماز موثر دانسته اند.»اگر چه صحبت ما بر سر ارایه الگوهای صحیح برای نوجوانان و جوان است تا آنان را نسبت به اقامه فریضه نماز تشوی و ترغیب نماید توجه به این نکته نیز قابل تامل است که حتما بزرگسالان نیز از این امر مستثنی نبوده و نیستند آنان نیز به نحوی متاثر از الگوهای جامعه و رفتارهای الگوها هستند.یک بررسی نشان می دهد که: فقدان فضای تشویق مناسب و گاهی برخوردهای نامناسب از سوی برخی از مسئولان و نیروهای مذهبی و احتمالا برخی از اوقات برخوردهای شدید در زمینه عدم حضور برخی از مربیان و دبیران به نماز جماعت موثر واقع شده است. لذا شایسته است مسئولان اداری و الگوهای اجتماعی شرط حسن برخورد و اعتدال را در رفتارهای انسانی خود مراعات نمایند.اگر بخواهیم یک حرکت مطلوب در روند جذب دانش آموزان نوجوان و جوان نسبت به نماز ایجاد کنیم ناچاریم به اصل روش های برخورد خود و الگوهای رفتاری جامعه بپردازیم و با معرفی الگوهای شایسته در جهت تقویت باورهای اعتقادی و مذهبی آنان گام برداریم.امام علی(ع) نیز در معرفی الگوهای صحیح و شناخت آن با جامعه چنین می فرماید: «می خواهید که فقیه و دانشمند واقعی را به شما معرفی کنم؟ او عبارت از کسی است که مردم را از مهر و رافت خداوند نومید نمی سازد و در عین حال آنان را به گونه ای ارشاد می کند که نسبت به عذاب خداود احساس ایمنی نکنند و به مردم در ارتکاب گناه، آزادی عمل نمی دهد و قرآن را به خاطر رغبت به غیر قرآن رها نمی کند.پس محبت و التفات و گشاده رویی، حسن خلق و فروتنی و کوشش در تکمیل نفس از مولفه ها و معیارهای تشخیص یک الگوی خوب و صالح است.
فصل دوم
مرور مطالعاتی
رسول گرامی اسلام(ص) در هنگام اذان به بلال می فرمود: «ارحنا یا بلال» ای بلال ما را از غم و تلخی نجات بخش و بلال اذان گویان نشاط عبادت را به ذائقه نمازگزاران می چشاند.
همانگونه که در دعای هفتم مناجات خمسه عشر آمده: «واجعل نشاطی فی عبادتک» خداوندا: نشاط مرا در عبادت خودت قرار بده. چگونه می شود کودکان و نوجوانان ما نشاط و شادی خود را در عبادت و پرستش حق تعالی جست وجو نمایند؟ این مطلب بر این کوشش است تا شیوه های کاربردی علم روانشناسی را در جذب کودکان و نوجوانان به نماز ارایه نماید. امروزه اغلب صاحبنظران و متخصصان علوم رفتاری بر این عقیده اند که توارث و محیط، هر دو مشترکاً خصوصیات جسمانی و روانی فرد را شکل می دهند. حتی در تکوین و ظهور رفتارهای اعتقادی مثمرثمرند
بررسی علل و عوامل موثر بر ازدواج موفق دانشجویان
| دسته بندی | روانشناسی و علوم تربیتی |
| بازدید ها | 0 |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 132 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 82 |
بررسی علل و عوامل موثر بر ازدواج موفق دانشجویان
چکیده :
بررسی علل و عوامل موثر بر ازدواج موفق دانشجویان عنوان پژوهشی است که پیش رو دارید . هدف از پژوهش حاضر شناخت علل و عوامل موثر بر ازدواج موفق دانشجویان بوده وسعی شده بعضی از معیار ها از نظر دانشجویان مورد بررسی قرار گیرد تا نمتایج حاصل از آن برای سایر دانشجویان مفید واقع شود . جامعه آماری تحقیق دانشجویان مجتمع علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد و نمونه آماری 50 نفر از دانشجویان می باشند . روش تحقیق نیز توصیفی و جمع آوری اطلاعات با استفاده از پرسش نامه و مطالعات کتابخانه ای صورت گرفته و در آخر داده ها از طریق روش آمار توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است .
فصل اول :
طرح نظری مسئله پژوهش
مقدمه پژوهش :
یکی از نماد های مهم اجتماعی که به لحاظ اهمیت نقش و کارکردهای مختلف مورد توجه علمای مذهبی ، اخلاقی و صاحبنظران تعلیم و تربیت ، جامعه شناسی و روانشناسی قرار گرفته است . نهاد خانواده می باشد نهادی که بر اثر ازدواج یک زن و مرد پدید می آید و وجود فرزندان آن را تکمیل می کند .
خانواده عبارت است از کوچکترین مسئله اجتماعی که از زن و مرد و فرزندان آنها تشکیل میشود . خانواده هسته کوچکی از اجتماع در همه جوامع بشری بوده و در انتقال مواریث اجتماعی تاثیر زیادی داشته است .
خانواده اولین پایگاه انتقال عناصر فرهنگی به نسل جدید است و عاملی موثر در رشد و شکوفایی استعداد های آدمی و گسترش فرهنگ بشری به شمار می رود .
در فرآیند زندگی مواردی است که فرد باید از بین چند راه یک راه را انتخاب نماید گزینش یک راه از بین چند راه چنانچه با مطالعه و بصیرت انجام نگیرد ، ممکن استا نتایج مطلوبی در بر نداشته باشد. لذا کمک گرفتن از مشاور در انتخاب مناسب می تواند در توفیقات بعدی اثرات مفیدی داشته باشد .
عدم تعادل جنسی ، فشارهای اقتصادی و معیشتی تامین یک زندگی خانوادگی ، شرایط فرهنگی جامعه و سنت هایی که کاکرد مطلوب خود را از دست داده و بلکه کارکرد منفی پیدا کرده اند و امکان ازدواج درست و تشکیل زندگی خانوادگی پ=ایدار را برای خیل عظیمی از جوانان کشور دشوار کرده است . و بالاخره گروهی نیز با هنجار شکنی و بی وفایی ، ازدواج نا خواسته و نا مطلوب را در ظاهر ادامه می دهند اما با نوعی طلاق عاطفی ، دل گروهی دیگری دارند و آشیانه ای دیگر بنا می کنند .
نظریه ها :
1 – از نظر دورکیم علل و عوامل اصلی مربوط به ازدواج جوانان افزایش سطح توقعات و انتظارات جوانان ازدواج می باشد . { بررسی تطبیقی تغییرات ازدواج – مهدوی ص 46 }
2 – کنیزی : معتقد است در ساخت اجتماعی امریکا و انگلیس در واقع999999 هیچ چیز به اندازه مذهب بر الگوهای کنونی رفتار زوجیت موثر است . { جامعه شناسی خانواده – ساروخانی ص 46 )
3 – به عقیده لوگال تا پیش از ازدواج ، مذهب بر رفتار جوانان موثر است لیکن پس از زناشویی نا باوریهای دینی یکی از طرفین دشواری های فراوانی برای آنها فراهم می کند .
4 – به عقیده هالینگشد یکی از مهمترین عواملی که هنگام انتخاب همسر بر تصمیم فرد و جامعه اثر می گذارد اعتقاد دینی است . { ساروخانی ص 65 }
5 – بوساروبل معتقد است زناشویی میان زن و مردی که مذاهب مختلف دارند به دشواریهای شخصی و خانوادگی گوناگون می انجامد . { ساروخانی ص64 }
6 – آلن ژایرار معتقد است آگاهیهای جمعیت شناسانه درباره سن همسران به هنگام زناشویی آموزنده است و می دانیم که بیشتر اوقات ، افرادی با هم پیوند زناشویی می بندند که از لحاظ سنی به هم نردیک باشند . { ساروخانی ص 49 }
7 – کرونولد می گوید نظریه همجواری می پذیرد که ازدواج در میان اشخاصی که از نظر مکان به یکدیگر نزدیک هستند به مقیاس گسترده تری انجام می شود تا ازدواجی که کعلول تصادف باشد { ساروخانی ص 46 }
8 – لسلی : تحقیقات جامعه شناسان امریکایی نشان داده است که بیش از نیمی از ازدواجهایی که در شهر ها انجام شده بین کسانی بوده که در همسایگی و نزدیکی یکدیگر زندگی می کنند . { مهدوی ص 38 }
9 – نوک ورسی : اگر دو شریک ازدواج ، همسن باشند از نو ساختن سر نوشت بر مبنای خاطره مشترک پیوسته ، آسانتر انجام می گیرد . { مهدوی ص 41 }
10 – هر چه ارتباط اجتماعی اعضا به یکدیگر نزدیک تر باشد کنش متقابل بین آنها متواتر تر است { مهدوی ص 41 }
11 – به تمایل افراد هم قد برای ازدواج با یکدیگر تکیه می کرد ( پیر سون ) { ساروخانی ص 19 }
12 –کارسون : چون انتقادات شیوه نگرش اشخاص در سنین مختلف فرق می کند و افرادی که دارای سن متفاوت هستند در فرهنگ و اندیشه ایشان نیز متفاوت وجود دارد . لذا تفاوت وسیع سنی با خود تفاوتهای وسیع فرهنگ و جهان بینی را به همراه خواهد آورد و بر بقای زوجیت و سعادت زناشویی تاثیر خواهد گزارد . { ساروخانی ص53}
13 – هامیلیتون معتقد است میان سعادت خانوادگی و همگونی تحصیلات بستگی مستقیماً وجود دارد . { اعزاری ص98 }
14 – میشل ازدواج همسایگان نیز بسیار متداول است نیمی از ازدواجهای شهری ازدواج میان افراد یک محله است . { عزاداری ص 97 }
15 – لیچتر علاوه بر کلیه معیارهای هر جامعه ای ، معمولاً زیبایی ظاهر و صورت معیار مهم در انتخاب زن و نان آوری در انتخاب مرد است . { اعراز99 }
16 – کونیگ تنها افراد ممتاز طبقه پایین تر می توانند بر طبقه بالا راه بیابند یعنی از ویژگیهایی خاص بر خور دارند این ویژگی ها برای دختر ها زیبایی و محبوبیت عمومی آنها و برای پسر ها ورزشکار خوب بودن ، یا محصل نمونه بودن بود { اعرازی ص 97 }
اهمیت و ضرورت تحقیق :
علمای تربیتی و روانشناسی یکی از مهمترین نهاد های موثر در شد ، تربیت و رفتار آدمی را نهاد خانواده می دانند .
این سازمان اجتماعی اولین و با وام ترین عامل در تکوین شخصیت کودکان و نوجوانان است و تاثیر قابل ملاحظه ای در رشد جسمانی ، اجتماعی ، اخلاقی ، عاطفی ، عقلانی آنان داشته و دارد . در حقیقت فرد خانواده متولد می شود ، در سازمان خانواده زندگی می کند ، در مواقع نیاز به خانواده روی می آورد و در پرتو زندگی خانوادگی سکوت و آرامش می یابد .
خانواده هسته کوچکی از اجتماع در همه جوامع بشری بوده و در انتقال مواریث اجتماعی تاثیر زیادی داشته است . خانواده اولین پایگاه انتقال عناصر فرهنگی به نسل جدید است و عاملی موثر در رشد و شکوفایی استعداد های آدمی و گسترش فرهنگ بشری به شمار می رود.
بنابراین نهاد خانواده به لحاظ کارکردهای مختلف نظیر :
- انتقال عقاید ، آداب و سنن و تجاری بشری به نسل جدید .
- ایجاد کانون آسایش و خوشبختی برای زن و مرد
- ارضای غریزه جنسی و رفع پاره ای از نیاز های اعضای خانواده
- لذت بردن از زندگی
- بهرمندی از محبت
- مددکاری و تعاون بین افراد
- بقاء و تداوم نسل
- رشد و شکوفایی استعداد ها و خلاقیت های هر فرد
از اهمیت زیادی بر خوردار بوده ، تشکیل آن مورد نیاز و تاکید است در مکتب اسلام نیز ازدواج و تشکیل خانواده همواره و مورد تاکید قرار گرفته است . پیامبر اکرم (ص) فرموده اند که : « هیچ بنایی در اسلام محبوبتر از بنای ازدواج در پیشگاه خداوند متعال نیست »
اهداف تحقیق :
الف – اهداف کلی :
بررسی علل و عوامل موثر در ازدواج دانشجویان متاهل .
ب – اهداف جزئی :
1 – بررسی و تحلیل تاثیر عوامل در ازدواج .
2 – بررسی و تحلیل تاثیر عوامل اجتماعی .
3 – بررسی و تحلیل تاثیر عوامل اقتصادی .
4 – بررسی و تحلیل تاثیر عوامل جغرافیایی در ازدواج .
فرضیه های پژوهش :
1 – هرچه افزایش سطح توقعات و انتظارات جوانا بیشتر ، مشکلات ازدواج جوانان هم بیشتر .
2 – هر چه افراد مذهبی تر وقوع ازدواج زودتر
3 – هر چه شباهتهای جسمی دو طرف بیشتر ، تمایل افراد برای ازدواج بیشتر .
4 – هر چه تفاوتهای سنی کمتر ، بقای زوجیت بیشتر
5 – هر چه زن و مرد از نظر مکانی به هم نزدیک تر ازدواج موفق تر
6 – هر چه همگونی نحصیلات بین زن و مرد بیشتر ، سعادت خانوادگی بیشتر
7 – هر چه تمایل اشخاص به مادیات کنتر ، ازدواج ها با دوام تر
8 – تشریفات زیاد در مراسم عقد و عروسی مانعی است بر سر ازدواج جوانان .
9 – مشکل نداشتن سر پناه و مسکن از موانع دیگر در امر ازدواج می تواند باشد .
سوالات پژوهش :
1 – آیای سرح توقعات و انتظارات جوانان در امر ازدواج تاثیری دارد ؟
2 – آیا اعتقاد مذهبی جزء ملاک های اصلی برای ازدواج به حساب می آید ؟
3 – آیا شباهتهای جسمی در تمایل افراد به ازدواج نقش دارد ؟
4 – آیا سن از عوامل موثر در تاخیر ازدواج است ؟
5 – آیا نزدیکی مکانی در ازدواج نقش مهمی دارد ؟
6 – تفاوت سطح تحصیلات زن و مرد چه تاثیری در امر ازدواج دارد ؟
7 – آیا مادیات زیاد یکی از شاخصهای مهم در ازدواج است ؟
8 – آیا نداشتن سر پنا و مسکن یکی از موانع ازدواج است ؟
9- آیا تشریفات زیاد در مراسم عقد و عروسی و موانع ازدواج رابطه دارد .
مفاهیم :
متغییر وابسته : ازدواج
مستقل : توقعات و انتظارات ، مذهبی ، سن ، شباهتهای جسمی ، طبقه اجتماعی ، مکان جغرافیایی ، تحصیلات ، تجملات .
تعاریف نظری :
ازدواج : پایه گذار زن و شوهری است و آن به رابطه قانونی ، عرضی ، دینی ، گفته می شود که زن و شوهر را برای شرکت دایم یا موقت در زندگی با هم پیوند می دهد . ( نعمت ا... تقوی / پاییز83 )
ازدواج فرآیندی است از کنش متقابل بین زن و مرد که برخی شرایط قانونی را تحقق بخشیده اند و مراسمی برای برگزاری زناشویی خود بر پاداشته و بطور کلی عمل آنان مورد پذیرش قانون قرار گرفته و بدان ازدواج اطلاق شده است . ساروخانی صفحه 23
سن ازدواج : منظور از سن ازدواج سن زن یا مرد در نخستین ازدواج آنهاست . { نعمت ا... تقوی / پاییز 83 / صفحه 65}
طبقه اجتماعی : به موقعیت اجتماعی و جایکاهی اطلاق می شود که فرد در گروه و مرتبه اجتماعی یک گروه در مقایسه با گروه های دیگر احراز می کند . { توسلی : فاضل / پاییز 76 / صفحه 240}
اعتقادات مذهبی : میزان عقیده و باورهایی که فرد نسبت به موضوعات دینی دارد . { علیرضا شایان مهر / 1377 / صفحه 127 }
فصل دوم :
بررسی پیشینه پژوهش
یا ادبیات موضوع
منشأ خانواده و تحولات تاریخی آن :
خانواده از مهمترین واحدهای اجتماعی است که در همه جوامع بشری وجود داشته است – موضوع ازدواج و چگونگی تشکیل خانواده مورد بحث علمای مذهبی ، جامعه شناسان ، فلاسفه ، روانشناسان ، علمای تعلیم و تربیت ، ، شعرا ، نویسندگان و هنرمندان در دوره های مختلف تاریخی و در جوامع گوناگون قرار گرفته است .
برخی از جامعه شناسان ، خانواده را یک سازمان اجتماعی می گویند . برخی از روابط خویشاوندی را که بر اساس همخونی متکی است مبدأ تشکیل خانواده دانند و آن را هسته اولیه تشکیل جامعه میپندارند . برخی عوامل اقتصادی را در پدیدآیی خانواده موثر دانسته اند و گروهی عوامل جنسی و روانی را در شکل گیری این سازمان ذکر کرده اند . مطالعات انجام گرفته توسط جامعه شناسان نشان می دهد که در برخی از جانوران عالی ، خانواده زیستی وجود داشته است ، ولی پایدارترین شکل خانواده مربوط به خانواده انسانی است که از آغاز تاکنون ، گذشته از وظیفه کودک زایی و کودک پروری ، کارکردهای دیگری مانند تولید اقتصادی و آموزش و پرورش را بر عهده داشته است . در طول تاریخ ، خانواده اشکال مختلف داشته است و در هر دوره با تحولات اجتماعی و اقتصادی ، دگرگونی پذیرفته است ، در روزگار کهن ، خانواده ابتدا وسیع بوده و همسران ، فرزندان ، نوه ها ، نبیره ها و بستگاه نسبی وسیعی را در برداشته است . ساختار خانواده نیز در دوره های مختلف تاریخی به صورت تک همسری ، چند همسری ، مادر سالاری ، پدر سالاری ، خانواده گسترده و خانواده هسته ای مطرح بوده است .
عوامل متعددی نظیر ، تحولات صنعتی ، تولید ماشینی ، بسط تخصص ها ، توسعه کارگاهها و کارخانه های جدید موجب شده است که خانواده گسترده به خانواده مستقل و محدود تبدیل شود و از نظر شمار اعضاء اختیارات افراد و مسئولیت تربیتی خانواده هم تغییراتی پدید آید .
ضرورت در نظر گرفتن ملاک ها و معیارها در انتخاب همسر :
جامعه مترقی و تعالی آن نیست که از جمعیت فراوان و یا منابع سرشار برخوردار باشد . بلکه جامعه مطلوب و خوب جامعه ای است که در آن خانواده های متعادل و مستحکم وجود داشته باشد .
واضح است که وقتی جامعه ای از خانواده های سالم استرار و متعادل برخوردار باشد به طور طبیعی فرزندان سالم و برونمندی در آن خانواده ها پرورده می شوند و در بزرگسالی از ارزشمای واقعی اجتماعی محسوب می گردند و همین نیروهای ارزنده هستند .
که جامعه را متحول می کنند پس ثروت واقعی و غذای جامعه در برخورداری از انسان های شایسته است و افراد شایسته در خانواده های مستحکمی پرورده می شوند .
معیارها باید از مکتب اسلام منبعث شده باشد .
پیامبر بزرگوار اسلام فرمود من به همه عواملی که در خوشبختی انسان ها موثر است . اشاره کرده ام و در مورد همه عواملی که به نوعی رکود و توقف انسان را موجب می شود ، هشدار داده ام .
همه می دانیم که خوشبختی و بدبختی زن و مرد از ابتدای زندگی مشترک آن 2با یکدیگر آغاز میشود در روایات اسلامی پیشوایان دینی به نکات بسیار دقیق و برجسته ای که عامل پیوند و استحکام و یا موجب تزلزل و شکست خانواده است به طور جدی اشاره کرده اند ، یعنی همچنان که عالم شدن و یا به دست آوردن مال ثروت احتیاج به سعی و فعالیت دارد تشکیل خانواده متعادل و مستحکم نیز نیازمند تلاش و کوشش است . خداوند در قرآن می فرماید : لیس للانسان الا ما سعی برای وصل به خانواده استوار و مستحکم ابتدا باید بررسیهای لازم از سوی دختر و پسر انجام شود و بدون مطالعه و دقت به تشکیل خانواده نپردازند ، بلکه بر اساس معیارهای منطقی و عقلی همه آینده را به طور کامل شناسایی کنند و سپس به انجام پیوند از دواج اقدام نماید .
معیارهای باید بر حفظ نظام خانواده موثر باشد . زن و مرد از صفا و صمیمت است . به همین مناسبت زن و مرد باید انگیزه ازدواج را بر محور امور معنوی قرار دهند ، نه امور مادی همانند زیبایی : زیرا اگر چه زیبایی زن خود یکی از عوامل است که هر انسانی به طور طبیعی جذب آن می شود
اسلام نیز زیبایی زن را مورد توجه قرار داده است ، ولی این به آن معنی نیست که انگیزه ازدواج تنها بر محور جمال و زیبایی دور بزند و امور اخلاقی و معنوی نادیده گرفته شود .
باید توجه داشته باشیم که معیار زندگی مشترک تنها زیبایی ظاهری نیست ، بلکه اخلاق و عفت و سازگاری نیز لازمه زندگی است .
پس اگر به همراه زیبایی روحیات انسانی نباشد ، این زیبایی نیکو و پسندیده نخواهد بود و ازدواج با چنین زنی سعادت و خوشبختی به بار نخواهد آورد . لذا یکی از عوامل خوشبختی این است که ازدواج دختر و پسر تنها بر مبنای زیبایی چهره زن و مرد صورت نگیرد .
معیار و ملاک های مشترک :
1- اصالت خانوادگی : اولین و اساسی ترین معیار برای انتخاب همسر اعم از زن و مرد ، اصالت خانوادگی است . کلمه ی اصالت از اصل گرفته شده و اصل به معنای ریشه آمده است . یعنی دختر و پسر از خانواده هایی باشند که دارای اصل و ریشه هستند . دختر و پسر باید در خانواده هایی رشد یافته باشند که در آن ها پدر و مادری عاقل و دلسوز با همه ی وجود در رشد و تعالی فرزند کوشیده باشند . برخلاف خانواده هایی که زن و مرد خانه کودکان را به حال خود رها کرده و به دنبال گردش و تفریح خود بوده اند و یا مردانی که بدون دلیل موجهی به تعدد زوجات پرداخته ، فرزندان خود را به حال خود رها کرده اند .
در خانواده های اصیل پدران و مادران می کوشند از نظر اخلاقی و رفتاری برای فرزندان خود نمونه و الگو باشند و بدون تردید پدر و مادر صالح از نظر ارثی نیز سرمایه های بس گرانبهایی را به فرزندان خود انتقال می دهند . دختر و پسری که در یک خانواده ی اصیل رشد می یابند ، سجایای اخلاقی را از پدر و مادر خود ارث می برند و در برخورد با دشواریها و سختی های زندگی هرگز از جاده ی درستی و راستی خارج نمی شوند . به عبارت دیگر پای بند به آبرو و حیثیت آنان از انحراف باز می دارد .
2 – ایمان و دین داری : پای بندی به اصول آیین اسلام یکی از عوامل خوشبختی خانواده است . دختر و پسری که دیندار واقعی باشند از انجام بسیاری از اعمال خلاف خودداری می کنند ، زیرا پای بندی به دین آنان را از انجام اعمال حرام و خلاف باز می دارد . دین عاملی درونی است که همیشه همراه افراد است و آنان را از اتکاب اعمال خلاف انسانی باز می دارد ، درحالی که قانون یک عامل بیرونی است و طبعاً تاثیرات عامل بیرونی در حد ایمان نیست . به همین مناسبت وقتی از پیشوایان دینی سوال می شد که با چه گروهی باید ازدواج کرد ؟ در پاسخ فرمودند : علیک بذوات الدین ؛ بر تو باد ازدواج با افراد متدین . یعنی سعی کن با همسری ازدواج کنی که دیندار باشد ، زیرا دینداری عامل قوی و استواری است که در بسیاری از موارد انسان ها را از لغزش ها و ارتکاب اعمال خلاف باز می دارد .
3 – اخلاق نیکو : نا گفته نماند که زندگی زنو مرد در محیط خانوادگی احتیاج به اخلاق دارد ، زیرا تنها در پرتو قانونی نمی توان زندگی کرد و همه ی انبیاء نیز به خاطر زنده کردن اصول اخلاقی مبعوث شده اند .
رسول اکرم (ص) می فرمود : انما بعثت لا نعم مکارم الاخلاق ؛ همانا بر انگیخته شدم تا مکارم اخلاق را بین مردم زنده کنم .
در محیط خانوادگی زن و مرد هر دو باید اصول اخلاقی از قبیل نرمی و ملایمت ، گذشت و سازگاری و عفو و اعماض را رعایت کنند . و هر گاه یکی از آن دو دچار لغزش و اشتباه شود ، بلافاصله به عذرخواهی پرداخته ، از مراء و جدال جداً خودداری کند ، زیرا مراء و جدال صمیمیت ها را از بین برده ، دشمنی و نفاق را جایگزین آن ها می کند . بدیهی است که طرف مقابل هم باید عذر و پوزش شخصی خطاکار را پذیرا شود .
علی علیه السلام می فرماید : بدترین مردم کسانی هستند که عذر دیگران را پذیرا نمی شوند . شد الناس من لا یقبل عذر المعتذر .
وقتی سئوال می شود که دختران خود را به ازدواج چه افرادی در آوردند ؟ آن حضرت در پاسخ فرمودند : من ترضون خلقه و دینه – کسی که اخلاقش نیکوو دیندار باشد نکته ی جالب آنکه حسن خلق بر دینداری مقدم داشته شده است .
لازم به یادآوری است که با مطالعه و بررسی روحیات پدر و مادر تا حدودی می توان به خوش اخلاقی پسر و دختر پی برد .
5 – رعایت اصول کفویت : در ترکیبات شیمیایی در عنصری که با یکدیگر ترکیب می شوند هر قدر از نظر هویت وجودی به دیکدیگر نزدیکتر باشند ترکیب آن دو استوار تر و عمیق تر انجام خواهد شد و اگر بین دو عنصر تقاون و پیوندی وجود نداشته باشد ترکیب سست ولرزان است و پس از زمان کوتاهی از بین خواهد رفت .
ازدواج نیز یک نوع ترکیب است و هر قدر روحیات دختر و پسر به یکدیگر نزدیک تر باشد پیوند ازدواج آن دو از استحکام بیشتری برخوردار خواهد بود . بنابراین برای این که پسرو دختر به ازدواج استواری دست یابند هر دو باید اصول کفویت و همانندی را در ابعاد سنی ، جسمی ، روحی و روانی ، فرهنگ و علمی رعایت کنند . به عبارت دیگر دختر دیندار باید به شخص دیندار ازدواج کند ، زیرا دیندار و بی دین به طور طبیعی در مواردی با یکدیگر اصطکاک و درگیری خواهند داشت . فرد تحصیل کرده هم باید با شخص درس خوانده ازدواج کند تا یکدیگر را درک کنند .
همچنین تجربه نشان داده است که وقتی اختلاف سن بین دختر و پسر زیاد باشد پس از گذشت سالیانی چند استحکام خانواده دچار تزلزل می شود . البته بدیهی است که همانندی کامل به صورت تطابق امکان پذیر نیست ، ولی این عدم امکان نمی تواند از رعایت همانندی نسبی ممانعت به عمل آورد . بنابراین یکی از عواملی که خوشبختی زن و شوهر را پس از ازدواج تضمین می کند ، رعایت اصول کفویت در حد همانندی نسبی است .
در مکتب اسلام : خانواده متشکل از افراد است و دارای شخصیت مدنی ، حقوقی و معنوی است که بر اساس نکاح ( عقدی که ارتباط طن و مرد را معین می سازد ) پدید می آید ..
دقت در تعاریف فوق نشان می دهد که خانواده یک نوع اجتماع یا سازمانی است که معمولاً مشخصه های زیر در آن دیده می شود :
1- خانواده یک نهاد اجتماعی است که دوام و پایداری نسبی در این نهاد وجود دارد .
2- در این سازمان افراد متفاوتی حضور دارد .
3- افراد این سازمان وظایف مشترک و گوناگونی را برعهده دارند
4- حقوق متقابلی نسبت به هم دارند .
5- منافع مشترکی را دنبال می کنند .
6- تحقق اهداف معینی را مدنظر دارند .
7- روابط مشخص و منظمی بین آنان برقرار می گردد و این روابط غالباً صمیمی و همه جانبه است .
8- تماس مستمر و مناسبات رویارویی بین اعضاء وجود دارد .
9- تشکل این سازمان بر اساس قراردادهای اجتماعی و در مکاتب الهی بر طبق مبانی مذهبی صورت می گیرد .
اشکال مختلف خانواده و خصوصیات آن ها به اختصار :
1- خانواده پدر سالاری : در این خانواده مرد حاکم مطلق بود و همه اعضای خانواده برتری پدر را قبول داشتند .
2- خانواده مادر سالاری : در این شکل ، تسلط در خانواده از آن زنان بوده و حتی در بعضی مواقع سلطنت نیز بر عهده زن ها و دخترها گذاشته می شده است .
3- خانواده گسترده : نمونه ی خانوده گسترده بیش تر در جوامع شرقی وجود داشته است و در این نظام خانواده ، فرزندان پس از ازدواج در خانه ی والدین می ماندند و به اتفاق همسران و فرزندان خود در خانواده پدر و مادر زندگی می کردند . در حال حاضر نیز نمونه هایی از این نوع خانواده در برخی جوامع مشاهده می شود .
4- خانواده ی هسته ای : خانواده هسته ای از زن و شوهر و چند بچه تشکیل می شود . در این نظام فرزندان به محض بزرگ شدن و پس از ازدواج و یا برخورداری از امکانات اشتغال ، خانواده ی جداگانه ای را تشکیل می دهند .
امروزه عوامل متعددی نظیر تحرک جغرافیایی و اجتماعی و در نتیجه جداشدن فرزندان از خانواده برای تحصیل و اشتغال در سازمان های اداری ، صنعتی و آموزشی ، همچنین خودگرایی و نوعی استقلال طلبی موجب رواج و گسترش خانواده های هسته ای شده است .
هدف ازدواج :
ازدواج از ضروریات زندگی انسان به شمار می آید و هدفها و نیازهای بی شماری را تامین می کند . از جمله مهم ترین هدف های ازدواج می توان نیل به آرامش و سکون ، تامین نیازهای جنسی ،بقای نسل ، تکمیل و تکامل – سلامت و امنیت اجتماعی و سرانجام تامین نیازهای روانی – اجتماعی فرد را نام برد .
1- نیل به آرامش و سکون :
مهم ترین نیازی که بر اثر ازدواج تامین می شود ، نیاز به آرامش و امنیت و آسودگی است . این نیاز که در سرشت آدمی ریشه دارد به حدی حائز اهمیت است مه خداوند متعال در بیان فلسفه ی ازدواج در سوره روم ، آیه 21 چنین می فرماید : (( یکی از آیات الهی این است که برای شما از جنس خودتان جفتی را بیافرید تا با او انس بگیرید و آرامش بیابید و در بین شما دوستی و مهربانی قرارداد و در این امر برای افرادی که اهل تفکر باشند ، آیات و نشانه هایی وجود دارد ))
بنابراین قراردادن زوج ( همسر ) برای هر فرد موجب آرامش و امنیت خاطر است و ایجاد محبت و الفت بین زن و مرد در زندگی خانوادگی نیز از نشانه های حکمت و رحمت پروردگار است و علی الاصول محیط خانه وسیله ی آرامش روحی زن و مرد قرار داده شده است .
2- تامین نیازهای جنسی :
انسان دارای مجموعه ای از نیازها و غرایز است که عدم ارضاء و یا نقص در ارضای هر کدام از این غرایز ایجاد تزلزل در شخصیت را موجب می گردد . یکی از نیرومندترین غرایز انسان عریزه ی جنسی است که بر اثر ازدواج تامین این نیاز در مسیر طبیعی و سالم قرار می گیرد و زن و مرد را از انحراف و گناه مصون می دارد . بنابراین تنها وسیله طبیعی و مشروع ارضای این غریزه ی ازدواج و تشکیل خانواده است .
شاید به همین علت است که رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید : « هرکس که ازدواج کرد نصف دینش را حفظ کرد » و یا « هر کس که می خواهد پاک و پاکیزه خدا را ملاقات کند باید ازدواج کند » ضرورت تامین نیاز جنسی تنها از بعد مادی و جسمانی نباید مطرح شود بلکه در نتیجه ی تامین این نیاز جسمانی ، فرد از لحاظ روانی ، ذهنی و اخلاقی نیز به آرامش می رسد . بنابراین فرد پس از ازدواج می توانند این غریزه ی مهم حیاتی را با شیوه ای مطلوب و معقول و اجتماع پسند ارضاء کند و در سایه آن به آرامش دست یابد .
یکی از موضوعات مهم که در ازدواج دختر و پسر است و از ثمرات بزرگ ازدواج شمرده می شود مساله تولید مثل و بقای نسل است که از اهداف اساسی ازدواج محسوب می شود به بیان دیگر تولد انسان هایی که نیازمند تربیت و پرورش صحیح هستند . وجود فرزندان باعث گرمی ، پویایی و صفای کانون خانوادگی و انگیزه ای برای دوام زندگی و احتمالاً تخفیف در درگیریهای زن و شوهر است .
از دیدگاه اسلام وجود فرزتد صالح برای پدر و مادر یک عمل نیک محسوب می شود که در سعادت دنیا و آخرت آنان موثر است .
رسول خدا می فرماید : « تزویج کنید تا صاحب فرزند شوید و بر شمار شما افزوده شود ، زیرا من در قیامت با امتهای دیگر به وسیله کثرت شما مباهات می کنم » در حقیقت زوج ها هستند که رشته ی پیوند بین اعضای یک نسل را از طریق فرزندان خود به وجود می آورند .
4- تکمیل و تکامل :
هیچ انسانی به تنهایی کامی نیست ، به همین جهت پیوسته در جهت جبران نقص و کمبود خویش تلاش می کند . دختران و پسران جوان پس از دوران بلوغ و جوانی صحن آن که در صدد رسیدن به استقلال فکری هستند برای جبران نواقص خود و تامین نیازهای بی شمار خویش به سوی ازدواج سوق داده می شوند و با گزینش همسری شایسته موجبات رشد و تکامل خویش را فراهم می کنند .
هنگامی که فرد در کانون یک زندگی مشترک قرار می گیرد ، در سایه انس و الفت و محبت و روابط نزدیک و صمیمانه ، بیشتر احساس مسئولیت می کند ، استقلال می یابد ، زندگی خویش را هدفدار می کند و از ثمرات کسب و کار و تلاش خود در واحد خانوده ی بنیاد خویش بهره می گیرد .
دز زندگی زناشویی زن و مرد از تشویق ها ، حمایت ها ، رهنمودها و کمک های یکدیگر بهره مند می گردند و دربرخورد با مسائل و مشکلات زندگی از تعاون و همکاری های همسر خویش استمداد می جویند به همین دلیل برخورداری از وجود همسری مومن و شایسته یکی از بزرگترین نعمت های الهی است که برای دنیا و آخرت سودمند خواهد بود
بررسی علل و عوامل تأثیرگذار در طلاق
| دسته بندی | روانشناسی و علوم تربیتی |
| بازدید ها | 0 |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 55 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 34 |
بررسی علل و عوامل تأثیرگذار در طلاق
از بدو پیدایش انسان بر روى کره زمین، همواره زنان و مردان، با تشکیل کانونى به نام خانواده، عمرى را در کنار هم گذرانده و فرزندانى در دامان پر مهر خود پرورش داده و از این جهان رخت بربسته اند.در یک نگاه ظاهرى متوجه مى شویم که عناصر اصلى تشکیل دهنده خانواده، یک زن و یک مرد است که مطابق آداب و رسوم اجتماعى خویش با یکدیگر پیوند زناشویى بسته اند و بعد فرزند یا فرزندانى بر جمع آنها افزوده شده است.
شاید بتوان در یک تقسیم بندى کلى زندگى انسان را به دو بخش اساسى تقسیم کرد.این دو بخش شامل دوران مجردى و دوران متأهلى است.متأهل کسى است که ضمن تعهد به شخصى دیگر و پایبندى به پیوند بین خود و او در قبال آن شخص وظایف و حقوقى را بر عهده دارد.ازدواج مرز جداکننده مجردى از متأهلى است.در هر حال چه ازدواج را پیوند میان دو روح تلقى کنیم و چه آن را صرفاً قراردادى اجتماعى بدانیم، داراى تأثیرات اساسى در زندگى فرد و اجتماع است.اساسى ترین و آشکارترین کارکرد ازدواج بقاى نسل بوده و علاوه بر آن کارکردهاى دیگرى نیز بر آن مترتب است.طبیعى ترین شکل خانواده همین است که هیچ عاملى جز مرگ نتواند پیوند زناشویى را بگسلد و میان زن و شوهر جدایى بیفکند. اگر ازدواج را قراردادى بین دو شخص براى زندگى مشترک بدانیم، این قرارداد همواره دایم نیست و گاهى بنا به دلایلى فسخ مى شود.جریان فسخ قرارداد بین یک زوج را اصطلاحاً طلاق مى گویند. هیچ دخترى در آغاز زندگى و در پاى سفره عقد تصور نمى کند که ممکن است روزى مشکلات چنان بر او غلبه کنند و شرایطى بر او تحمیل شود تا دادخواست طلاق داده و به زندگى مشترکش پایان دهد.
طلاق، احساس باخت و بازنده بودن در ارتباط زناشویى است که دو طرف آن براى رهایى از این احساس، اقدام به جدایى مى کنند.گاهى طلاق، تنها راه منطقى، براى حل مشکل به نظر مى رسد.آنچه داراى اهمیت است، نگرش متفاوت افراد جامعه، نسبت به این پدیده است.
طلاق دلایل گوناگونى دارد.این دلایل متناسب با موقعیت، طبقه و جایگاه اجتماعى زوجین متفاوت است.شناخت عوامل موثر در شکل گیرى این پدیده، در کنترل و کاهش آن نقش بسزایى خواهد داشت.
عوامل مؤثر در طلاق
به گفته کارشناسان ازدواج هایى که درآ نها هماهنگى بیشترى میان زوجین وجود دارد موفق ترند و کمتر به طلاق مى انجامند.تشابهاتى مانند طبقه اجتماعى، سطح تحصیلات، سطح هوش، هم نژاد بودن، دین مشابه داشتن، هم زبان بودن و ...، یک ازدواج موفق را رقم مى زند.ازدواجى که با تشابه نژادى -زبانى -روانى واجتماعى صورت بگیرد ازدواجى موفقیت آمیز است.
تفاوت طبقاتى یکى از عواملى است که با امکانات اجتماعى؛ معمولاً دیدگاه هاى مختلفى را به وجود مى آورد.البته اگر دو نفر، آن اندازه از آگاهى لازم برخوردار باشند که این تفاوتها را به رسمیت بشناسند ازدواجشان منعى ندارد.
دکتر آقاجانى، جامعه شناس معتقد است: «طلاق به عنوان مسأله اجتماعى یکى از مهم ترین پدیده هاى حیات انسانى است.مى توان گفت کمتر پدیده اجتماعى به پیچیدگى طلاق وجود دارد.علل و عوامل طلاق متفاوتند و این علل و عوامل یا در لایه هاى عمیق اجتماعى قرار دارند یا در لایه هاى ظاهرى.اما باید توجه داشت که درک ،فهم و تفسیر لایه هاى عمقى کار پیچیده اى است.»
دکتر آقاجانى علل و عوامل تأثیر گذار در طلاق را اینگونه بیان مى کند:
1) عدم تفاهم و توافق اخلاقى
2) ناسازگارى و عدم سازش
3) بد اخلاقى و بد رفتارى
4) خشونت (کتک زدن)
5) تفاوت و تضاد در زندگى
6) تفاوتهاى فرهنگى
7) سوء ظن
8) اعتیاد
9) عدم شناخت و درک یکدیگر
10)ازدواج دوم
11)دخالت دیگران در زندگى
12)اختلاف سن
13)عدم علاقه
14)بیمارى روحى
15)بیکارى
16)عدم توافق در مسائل جنسى (زناشویى)
17)ازدواج اجبارى
البته از دیدگاه دکتر آقاجانى در میان طبقات مختلف اجتماعى (بالا، متوسط، پایین)، تفاوتهاى اساسى در علت طلاق وجود دارد.به طور مثال، در طبقه پایین جامعه، مهمترین علت طلاق مشکلات مالى عنوان مى شود و بیکارى و ندادن نفقه، اعتیاد، خشونت و بداخلاقى و بدرفتارى از جمله دیگر علل طلاق است.تفاوت هاى طلاق در میان دو طبقه بالا و متوسط نیز مختلف است.مثلاً مهمترین عامل طلاق در میان طبقه بالا، عدم تفاهم و توافق اخلاقى است.در حالى که در میان طبقه متوسط، تفاوت هاى فرهنگى مهمترین عامل است.
بررسی دلایل عمده ی افزایش آمار طلاق :
دکتر سید هادی معتمدی – روانپزشک و مدیرکل دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی بهزیستی کشور- در خصوص علل افزایش طلاق در جامعه گفت : علل افزایش طلاق از سه نقطه نظر ، اجتماعی ، اقتصادی و آماری قابل بررسی است . از نظر اجتماعی تغییر در فضای جامعه و آشنا شدن مردم بویژه زنان با حقوقشان یکی از علل رشد طلاق است همچنین گسترش سازمانهای حمایت و حمایتهای اجتماعی از مطلقین بویژه زنان مطلقه از دیگر عوامل رشد این پدیده است . نکته دیگر قانون به روز شدن مهریه است . تا ده سال پیش زنان نه با حقوقشان آشنایی داشتند و نه در صورت طلاق از پشتوانه مالی برخوردار بودند اما با وضع قانونهای جدید ، مسائل مالی که یکی از موانع اقدام به طلاق بود ، حل شده و زنان مطمئن هستند که در صورت طلاق علاوه بر حمایت های اجتماعی ، پشتوانه مالی نیز خواهند داشت . این مسأله باعث شده بسیاری از طلاقهای عاطفی تبدیل به طلاق واقعی شود. او افزود : می توان گفت طلاق بطور مطلق افزایش پیدا نکرده بلکه بیشتر نمود اجتماعی پیدا کرده است و خود را نشان می دهد و همچنین با اشاره به پیوندهای زناشویی جدید که بیشتر دوبنایی است گفت : جوانان امروزه بدون در نظر گرفتن شرایط لازم برای ازدواج و دقت به مسائل زیربنایی ازدواج ، اقدام به این کار کنند و ازدواجها تبدیل به نوعی نمایشگاه و نوعی مسابقه نمایش امکانات شده است. این سطح نگری در ازدواج علل بروز طلاق در سالهای آینده است و بیشتر طلاق ها نیز در بین این گروه اتفاق می افتد. دکتر معتمدی تورم و بیکاری را از علل اقتصادی طلاق برشمرد. دکتر پیمان آزاد- استاد دانشگاه و حقوقدان در حال حاضر از زوایای مختلف می توان به پدیده طلاق و بی میلی جوانن به ازدواج نگاه کرد مسأله پیچیده ای نیست ولی ابعاد گوناگون دارد ، از یک منظر کلان ، عبور از جامعه سنتی به جامعه مدرن از یک سو ، بنیان خانواده را سست میکند و از طرفی رشد میزان ازدواج را به خطر می اندازد. در جامعه مدرن ، تساوی حقوقی زن و مرد در همه عرصه های زندگی مطرح میشود و نقش زن در خانواده و جامعه تحول پیدا می کند و در بستر این تحول است که وظایف و تکالیف زن و مرد تغییر می کند ، در صورتی که آحاد جامعه و خصوصاً مردان برای قبول این تحول آماده باشد رشد میزان طلاق اجتناب ناپذیر می شود چرا که معیار ازدواج عوض شده و در معرض دگرگونیهای مداوم است.
جهت دریافت فایل بررسی علل و عوامل تأثیرگذار در طلاق لطفا آن را خریداری نمایید