بررسی توصیفی موسیقی و موسیقی درمانی بر روی انسانها
| دسته بندی | روانشناسی و علوم تربیتی |
| بازدید ها | 0 |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 96 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 145 |
بررسی توصیفی موسیقی و موسیقی درمانی بر روی انسانها
بیان مسئله
روانشناسی علم پژوهش در رفتار موجودات زنده و بویژه در تفکر ، احساسات ، و رفتار بشر است . به همین دلیل سالهاست روانشناسان علاقه شدیدی نسبت به مشکلات عملی که برای افراد بشر پیش می آید و راه حلهایی که می توان برای آنها پیشنهاد داد پیدا کرده اند . هدف روانشناسی ، علاوه بر پیشرفت علمی و صنعتی ، بهبود بخشیدن به زندگی مردم نیز می باشد . (شاملو ، 1378 ، ص 11) 1 .
موسیقی صمیمی ترین ، مطبوع ترین ، زیباترین هنر ارتباط بشری است . باید به این زبان همدلی اندیشید و از اشتراک آن در ارتباط و صمیمیت ارتباط جست ، گوشها را به هم نزدیک کرد تا دلها آمادگی درک و هم حسی پیدا کنند و چون گوشها به هم نزدیک گردند قلبها به هم نزدیک و افکار مساعد دوستی و تفاهم خواهند شد .
با درک موسیقی عواطف زیبا ، همدردی و تفاهم بیشتر قلبی میسر خواهد شد موسیقی ارتباط با روح دارد و روح ارتباط با خدا ، افسوس که تبدیلش کرده اند به عشق مجازی ، اگر به همان حالت روحانیتش اجرا کنند سیم ارتباط به مبدا وصل می شود .
موسیقی دان اگر حالت روحی شنونده را درک کند می تواند هر حرفی را سخت هم باشد با موسیقی علاج کند بشرطی که آهنگ زن ، روانشناس باشد و بداند هر آنی چه تکه ای برای مریض لازم است و بعد برگرداند . هر آهنگی از نظر روحانی یک مغز و معنای خاصی دارد اگر معنا و مغز روحانی آن درک شود ، موسیقی اثر دیگری پیدا می کند . 2 (نخبه زعیم ، 1376) .
موضوع تحقیق :
بررسی توصیفی موسیقی و موسیقی درمانی بر روی انسانها .
ضرورت و اهمیت تحقیق
اهمیت این موضوع یعنی یعنی بررسی توصیفی موسیقی و موسیقی درمانی برای انسانها در این است که این هنر در جامعة امروزی ما ، و همینطور اکثر جوامع مورد استفاده قرا ر می گیرد حال اگر ما با تأثیرات این هنر آشنا شویم می توانیم راهبردهای ویژه ای را در مورد این مسئله اخذ کنیم و به کار ببندیم و چون این هنر با اکثریت مردم اجین و همراه است و مردم از آن در اکثر کشورها به میزان زیادی استفاده می کنند و بهره می برند و از آنجا که بویژه جوانان و نوجوانان در تمام کشورها علاقه مخرط به این گونه هنرها دارند بنابراین باید به جستجو و کنکاش در موسیقی بپردازیم و این مسئله که چگونه موسیقی بر رفتار و روان انسانها اثر می گذارد تأثیر دارد و یا اینکه آیا موسیقی می تواند خدشه ای بر روح و روان انسان وارد سازد یا خیر و استفاده از موسیقی به عنوان یک شیوة درمانی در زمینه های گستردة بیماریهای روانی و جسمانی سبب می شود ما به ضرورت و امنیت این مسئله پی برده و در مورد آن اطلاعاتی بدست آوریم .
هدف تحقیق :
در این تحقیق هدف براین است که اول ما متوجه شویم که موسیقی و موسیقی درمانی چیست ؟ و ریشه در کجا دارند ، آیا هر هنر موسیقی تأثیر بر روی روان و سلامت ما دارد و می تواند توسط هر کسی اجرا شود اصلاً هر موسیقی ، آیا موسیقی مفید است ؟ موسیقی و انواع آن چه جایگاهی دارد و آیا از موسیقی می توان در سایر زمینه ها به جزء درمان هم استفاده کرد ..... همة اینها سبب می شود ما برای رسیدن
تعریف متغیرهای تحقیق
موسیقی : هنر بیان احساسات بوسیلة صداهاست که مهم ترین عوامل تشخیص دهنده ی موسیقی صدا و وزن هستند که صداهایی که دارای ارتعاشات نامنظم باشند صداهای غیر موسیقی و آنهایی که ارتعاشات منظم دارند صداهای موسیقی نامیده می شوند (کمال پور تراب ، مصطفی 1375) . 1
موسقی درمانی : رشته ای است که بر درمان و توانبخشی اختلالات جسمی و روانی گوناگون از موسیقی بهره می گیرد . طول دوره و مدت زمان جلسات درمان بستگی به اهداف درمانی مورد نظر و مشکل فرد دارد . (زاده محمدی ، علی ، 1374 ، ص 85) . 2
«فصل2»
مقدمه ای کلی راجع به موسیقی و موسیقی درمانی
آنجا که سخن باز می ماند ، موسیقی آغاز می شود . هانریش هانیه
اریان و نژاد ها بی شمارند ، اما زبان و روح یکی است ، زبان عشق . موسیقی نوعی زبان عشق است . کاربرد موسیقی برای درک زیبایی و سلامت زندگی اجتناب ناپذیر است .
از بدو خلقت انسان ، نیازهای متنوعی (اعم از جسمی و روانی) با او همراه بوده که برای برآورده ساختن این نیازها سازگاری با محیطش به ابزارهایی نیاز داشته است .
هنر به عنوان یکی از وسایل اولیه سازگاری بشر در خدمت نیازهای کمال جویی و زیبا طلبی و از طرف دیگر ، آرام بخش ناراحتی ها و سختی های زندگی او بوده است . موسیقی شکلی از هنر است که احساس ، عاطفه ، ادراک و شناخت انسان را بدون نیاز به تکلم و زبان منتقل می کند .
استفاده بشر از موسیقی ، امری آسان و قابل دسترس بوده است ، چون ریتم و ملودی ، به عنوان دو رکن اساسی موسیقی ، در سرشت انسان وجود داشته و آواگرایی ها و حرکات رتیک نیز نیازی به تکلم نداشته است . از این رو در بیشتر قبایل ابتدایی مراسم وآیین های مختلف موسیقیهایی که وسیله ای برای ابراز همبستگی و از بین بردن ترسها و غم ها و ایجاد آرامش و شادی و اراده در بین افراد قبیله بوده برگزار می شده است .
موسیقی زبان آرزوها ، انتظارها و عواطف بشری است و هر قوم و ملتی بر حسب ویژگی های عاطفی و فرهنگی خود ، موسیقی خاصی دارد . با درک موسیقی ، عواطف زیبا ، همدردی و تفاهم هم بیشتر قلبی میسر خواهد شد .
نغمه های موسیقی برحسب ترکیب فواصل و ریتم دارای ارتعاشات خاصی هستند که با تحریک ارتعاشات سلول های عصبی احساس و انگیزه ای را تقویت ، تضعیف و یا منتقل می سازند ، اگر چه فواید درمان با موسیقی از دوران های قبل مطرح بوده است ، اما تا قبل از اینکه در قرن اخیر به عنوان یک رشته تخصصی شناخته شود خوب معرفی نشده است (سایت اینترنتی) .
موسیقی شفابخش است و هریک از ما می توانیم از آن برای تقویت جسم و روح و جان استفاده کنیم . تأثیر موسیقی و صوت بر هر یک از ما متفاوت است ، ولی بهر حال روی همه ما اثر می گذارد . تأثیر موسیقی و صوت بر هر یک از ما متفاوت است ، ولی بهر حال روی ما اثر می گذارد . برای درمان با موسیقی ، خودمان باید در این امر مشارکت کنیم ، که این امر مستلزم چیزی فراتر از گوش دادن حرف به موسیقی با پر کردن وقت اضافی زندگی است . (ند ، اندروز ، ص 18) .
موسیقی باید بتواند زبان و روح ملی را تقویت کند . موسیقی در حیات و زندگی فردی از همان آغاز کودکی و زندگی شیر خوارگی و گهواره ای با نوای لالایی مادر آغاز می شود و سیر خود را در مراحل مختلف عصر ادامه می دهد . موسیقی ایران ، تاریخی بس طولانی دارد زمان حضرت زرتشت موسیقی با سرود و آهنگ همراه بوده است که هدف از این موسیقی انتقال گفتار نیک ، پندار نیک و کردار نیک بوده است .
بطور کلی موسیقی قدیم ایران ریشه ای بسیار عمیق در فرهنگ تستی ایران داشته است . (نخبه زعیم ، پرینوش)
ـ ادبیات تحقیق
تاریخچه موسیقی :
نخستین نشانه های مشخصی توسعه و رونق موسیقی را در حدود بین النهرین و نزد اقوام سومری ، آشوری و بابلی یافته اند . و قدمت آن به بیش از سه هزار سال پیش از میلاد میرسد بعد از آن نوبت به چین و مصر رسید که در حدود هزار سال پیش از میلاد موسیقی داشتند ، کره نیز برخلاف ژاپن از مراکز قدیمی موسیقی و نخستین بار امپراطور قومی قریب پنج هزار سال پیش از میلاد موسیقی چین را تدوین کرد و در مغرب زمین یونان بیش از قوم بوده و از حدود 800 سال پیش از میلاد موسیقی در آنجا رواج داشت قدمت موسیقی در ایتالیا به 300 سال پیش از میلاد می رسد و اقوام سفید پوست که در آسیای غربی ، آفریقای شمالی ، اروپای شرقی هستند تمدن قدیم را بوجود آوردند و در جامعه های شکارچی و کشاورزی نمایش بدون موسیقی وجود ندارد .
در این جامعه ها بر خلاف موسیقی ما به ریتم بیشترین اهمیت می دهند و این ریتم یا وزن بطور محسوسی پیچیده تر و با معنی تر از سمفونیهای ولاست در جامعه هایی که اقتصاد غیر تولیدی دارند موسیقی بر پایه های ملودی و ریتم ساخته می شود این عقیده دموکریت دانشمند یونانی که انسان خواسته است آواز پرندگان را تقلید کند و به این دلیل به موسیقی پرداخته است فقط تا اندازه ای درست است گیسوی انسان قدیمی ترین ابزار موسیقی است در جامعه های ابتدایی آوازها همیشه تکصدا هستند کهنترین نوع ، اپرا است که سرپرست گروه میخواند و دیگران پس از کمی آنرا تکرار می کنند . (نخبه زعیم ، پرینوش ، 1376)
تاریخچة پیدایش موسیقی درمانی
تاریخچه استفاده از موسیقی به عنوان روشی برای درمان به زمان ارسطو و افلاطون باز می گردد ، از آن زمان به بعد رگه هایی از استفاده از استفاده از اصوات و آهنگها برای درمان بیماریهای مختلف بکار رفته است . اما در قرن بیستم فکر رسمی استفاده از موسیقی برای درمان مصدومین جنگ جهانی اول آغاز شد و هر چند استفاده از موسیقی برای درمان مصدومین جنگ جهانی اول آغاز شد و هر چند استفاده از این روش درمانی با مشکلاتی همراه بود که با قدمهایی که برداشته شد بتدریج این شاخه درمانی تکامل یافت و انجمنهای متعددی تشکیل گردید . بطوری که در سال 1944 اولین برنامه آموزش موسیقی درمانی در جهان در دانشگاه میشیگان آغاز شد .
در سال 1950 انجمن موسیقی درمانی آغاز به کار کرد . در سال 1971 انجمن موسیقی درمانی آمریکا یا AAMT آغاز به کار کرد . در سال 1985 فدراسیون جهانی موسیقی درمانی در سطح بین المللی به ثبت رسیده انجمن موسیقی درمانی ایرانی با اهداف بالا بردن سطح آگاهی افراد از فرآیند موسیقی درمانی و فواید آن و بالا بردن امکانات تخصصی برای استفاده از این شیوه درمانی فعالیت خود را آغاز کرده است :
انسان و موسیقی
ادیان و نژادها بی شمارند ، اما زبان و روح یکی است ، زبان عشق . موسیقی نوعی زبان عشق است .
از بدو خلقت انسان ، نیازهای متنوعی (اعم از جسمی و روانی) با او همراه بوده که برای برآورده ساختن این نیازها سازگاری با محیطش به ابزارهایی نیاز داشته است .
هنر بعنوان یکی از وسایل اولیه سازگاری بشردرخدمت نیازهای کمال جویی و زیبا طلبی و از طرف دیگر آرامبخش ناراحتی ها و سختی های زندگی او بوده است . موسیقی شکلی از هنر است که احساس ، عاطفه ، ادراک ، و شناخت انسان را بدون نیاز به تکلم و زبان منتقل می کند .
استفاده بشر از موسیقی ، در سرشت انسان وجود داشته و از طرفی آواگری ها و حرکات رتیمیک نیز نیازی به تکلم نداشته است . از این رو در بیشتر قبایل ابتدایی مراسم و آیین های مختلف موسیقیایی که وسیله ای برای ابراز همبستگی جمعی و از بین بردن ترسها و غمها و ایجاد آرامش و شادی و اراده در بین افراد قبیله بوده برگزار می شده است .
موسیقی زبان آرزوها ، انتظارها و عواطف بشری است و هر قوم و ملتی بر حسب ویژگی های عاطفی و فرهنگی خود موسیقی خاصی دارد . بادرک موسیقی ، عواطف زیبا ، همدردی و تفاهم بیشتر قلبی میسر خواهد شد . (سایت اینترنتی)
موسیقی و درمان
از ابتدای تاریخ ، بشر از موسیقی برای شفای بیماران استفاده می کرده است ، برای مثال ؛ ریتم طبل ها در مراسم شفابخش جادوگران و درمان گران نقش مهمی داشته است .
ارسطو می گوید : از موسیقی می توان در بسیاری از شئون زندگی ، تربیت ، سرگرمی ، درمان ، اوقات فراقت و تعدیل احساسات و عواطف استفاده کرد . فارابی موسیقی رابا سه خاصیت مطرح می ساخت :
احساس انگیز ، نشاط انگیز ، خیال انگیز و یا تحت شرایطی هر سه خصوصیت را دارا می باشد .
امروزه از تأثیر و فواید موسیقی در مراحل مختلف رشد و زندگی انسان (از دوره جنینی تا سالمندی) گیاهان و جانوران سخن به میان می آید ، و از تغییرات آن بر روی سیستمهای حسی ، حرکتی ، هیجانی ـ عاطفی ـ ترشح غدد ، هوشیاری و آگاهی و شناخت فرد بحث می شود . (سایت اینترنتی)
مقدمه ای بر موسیقی درمانی
شاید تاکنون مطالبی در روزنامه ها ، مجلات ، محل کارتان یا در بین مردم درباره «موسیقی درمانی» خوانده یا شنیده باشید . موسیقی درمانی یک رشته جدیدی است و فقط بمدت پنجاه سال است که بعنوان یک تخصص کلاسیک و حرفه ای توسعه پیدا کرده است .
بطور خلاصه در موسیقی درمانی با استفاده از موسیقی ، که یک رسانه هنری خلاق است ، به افرادی دارای مشکلات گوناگون ، به منظور دستیابی به بهداشت روانی و جسمی آنان کمک می شود .
موسیقی درمانی در درمان افرادی که ناتوانی های مختلف از جمله عقب ماندگی ذهنی ، تأخیر یافتگی رشدی ، معلولیت جسمی ، بیماری روانی و ...... داشته اند ، بطور موفقیت آمیزی جواب داده است .
موسیقی درمانگر ، اهداف و مقاصد را بر اساس نیازهای خاص درمانجو دنبال می کند . فنون مختلفی برای پیشبرد اهداف استفاده می شود . برای مثال ، آواز خواندن می تواند به افراد مبتلا به بیماری آلزایمر کمک کند تا حافظه دراز مدتشان را به کار اندازد ، نواختن آلات موسیقی با همسالان یا درمانگر می تواند مهارتهای میان فردی را افزایش دهد و کارکردهای اجتماعی را بهبود بخشد .
از همه مهمتر اینکه افراد احساساتشان را در روشی مطمئن و لذت بخش بوسیله نواختن موسیقی ، گوش کردن به موسیقی و رقصیدن به همراه موسیقی بیان می کنند .
البته موسیقی درمانی فقط در خدمت افرادی که دارای انواع مختلف ناتوانی ها هستند به کار برده نمی شود بلکه در شرایط مختلف پزشکی نیز سودمند است . از جمله کاهش فشار روانی یا درد زایمان ، توانبخشی بیماران سکته ای و مبتلایان به بیماری پایانه 1 . مسأله عمده که در اینجا برای درمانگر مطرح است کاهش درد و تحمل آن در شیوه درمان است و یا کمک به بیمار برای دستیابی به کارکردهای بهینه .
موسیقی درمانی رشد فزاینده ای در کشورهای مختلف جهان و در عرض سالهای اخیر داشته است و کارهای درمانی متعددی توسط موسیقی درمانگران صورت پذیرفته است و این امر تأکید گردیده که اساساً موسیقی در درمان اشخاص مبتلا به وضعیت های مختلف پزشکی کارآیی بسیاری دارد . (سایت اینترنتی)
چهار رکن موسیقی
موسیقی دارای چهار رکن است .
ریتم یا ضرب یا ملودی یا هماهنگی و لحن ، تیر یا رنگ آمیزی اینها ابزار یا مواد و مصالح کار هر مضف می شود . اغلب مورخان در این نکته هم عقیده هستندکه در هر جا هنر موسیقی به منشاء
ظهور رسیدابتدا با ریتم یا ضرب شروع شده تأثیر زدن یک ضرب مهیج و شهوت انگیز به قدری سریع و آنی است که به حکم غریزه به ما ثابت می شود که ضرب اولین چیزی بوده است که بشر در موسیقی ابتکار کرده است و اگر ما به قوای غریزی خود آگاه باشیم می توانیم موسیقی قبایل وحشی را برای اثبات همین موضوع مورد توجه قرار دهیم .
موسیقی قبایل وحش تا همین امروز چیزی جزء ضرب نیست . ارتباط زیادی که بین آثار خبری و حرکات بدنی موجود است خود دلیلی قانع کننده ای است برای اینکه ریتم و ضرب نخستین ابتکار بشر در موسیقی بوده است . 1 (نخبه زعیم ، پرینوش ، 1376)
تعریف موسیقی
موسیقی عبارت است از اثبات و آهنگهایی که در روان آدمی تحرکی ایجاد کرده که به واسطه آن احساس شادی ، یا اندوه می کند و به عبارتی دیگر موسیقی فن ایجاد آهنگهایی است که به صورت موقت و مصنوعی می تواند شادی و اندوه را تولید کند این آهنگها به دو بخش تقسیم می شوند : آهنگهای طبیعی همانند نغمه و جویبار و آبشار ، صدای وزش ملایم باد در میان شاخ و برگ درختان ، نوای پرندگان .
آهنگهای غیر طبیعی : همانند آنچه که توسط بشر ساخته می شود و دارای زیر وبم و ارتعاشات گوناگون است . 2 (زاده محمدی ، علی ، 1371)
موسیقی درمانی
بر طبق تعریفی که انجمن ملی موسیقی درمانی (NAMT ) ارائه داده است ، موسیقی درمانی عبارت است از کاربرد موسیقی تأمین ، حفظ و بهبود سلامت جسمانی و روانی درواقع موسیقی درمانی کاربرد منظم موسیقی است ، به طوری که موسیقی درمانگر مستقیماً در یک محیط درمانی ، تغییرات دلخواه را در عواطف و رفتار درمان نجو ایجاد می کند .....) . (سایت اینترنتی)
روشهای موسیقی درمانی
در موسیقی درمانی دو روش اساسی وجود دارد : روش فعال و روش غیر فعال ، روش غیر فعال شامل شنیدن موسیقی ای است که بیماری با گوش دادن و شنیدن موسیقی که در حال نوخته شدن است ، مورد درمان قرار می گیرد . در این روش بیشترین تأثیر عملکرد در برانگیختن و تأثیر واکنش های عاطفی و ذهنی است . درحالی که در روش موسیقی درمانی فعال که نواختن ، خواندن و حرکات موزون اساس کار است . واکنش های مختلف عاطفی ، ذهنی ، جسمی و حرکتی تحریک و برانگیخته می شود . برنامه ها و روش های موسیقی درمانی متنوع ومناسب با نیاز افراد تنظیم و تدارک دیده می شود . محور های اصلی برنامه های موسیقی درمانی شامل شنیدن موسیقی متناسب و آرام بخش ونواختن موسیقی درگروههای منظم و یا انفرادی خواندن آوازها ، ترانه های فردی و یاگروهی می باشد . (سایت اینترنتی )
موسیقی درمانگ را کیست ؟
انجام و روش درمانی توسط هر فردی جایز نیست . موسیقی درمانگراها افراد ی متخصص هستند که در زمینه های مختلف موسیقی و شاخه های درمانی آموزش دیده اند . بلکه آنهایی صلاحیت دارند که با اساس بیماری ها ، درمان های مختلف آنها ، روان شناسی موسیقی و .... آشنا هستند و شایستگی فردی وتخصصی لازم را در این زمینه دارا هستند . در موسیقی درمانی از چه نوع موسیقی استفاده می شود ؟
موسیقی انواع مختلف دارد ، برخی آرام و برخی تند هستند . در هر حال تأثیر موسیقی های مختلف بر ذهن و سلامت انسان متفاوت است . برخی از انواع موسیقی نه تنها نقش بهبود دهنده ندارند ، بلکه معمولاً برای کارکردهای مختلف مغزو روح انسان نیز مضر به شمار می روند و در صورت تداوم به گوش دادن یا نواختن آنها مشکلاتی را برای فرد به وجود خواهد آورد . در فرآیند درمان با موسیقی از نواحی از موسیقی استفاده می شود که القاء آرامش ونشاط ذهنی را به همراه دارند و باعث تجدید قوا و بهبود کارکردهای مغز می شود .
(سایت اینترنتی)
شروع به کار انجمن موسیقی درمانی درایران
از سال 1377 گروهی متشکل از اساتید و دانشجویان گروه پژوهشی موسیقی درمانی تحت نظارت مرکز پژوهش های علمی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران فعالیت های نظام بندی را در این زمینه آغاز نمودند که ما حاصل آن ، برگزاری اولین و دومین سمینار موسیقی درمانی که ماحصل آن ، برگزاری اولین و دومین سمینار موسیقی درمانی در سطح ملی و تشکیل جلسات کنفرانسی هفتگی ، بانک اطلاعاتی ، دوره های آموزشی نظری و عملی (work shop) و انجام تحقیقات بالینی بوده است . در جریان برگزاری دومین سمینار سراسری موسیقی درمانی در خرداد ماه سال 1379 ، قطعنامه ای قرائت شد که در آن ، لزوم تشکیل انجمنی رسمی که ماهیت حقوقی داشته باشد ، اعلام گردید . این ماه از قطعنامه براساس برنامه ای از پیش تعیین شده و بنا به درخواستهای متعدد از جانب مراکز دانشگاهی و دانشجویان گروههای مختلف ، و احساس نیاز اعضای گروه شکل گرفت و پیگیری آن پس از یک سال با برقراری جلسات متعدد مقدماتی منجر به ثبت انجمن حاضر گردید . (سایت اینترنتی)
استانداردهای موسیقی درمانی
برای انجام هر کاری داشتن استانداردها و رعایت آن ، بهترین مدرک برای قضاوت و ارزشیابی خواهد بود . موسیقی درمانی برای هر سن و سال و هر مرحله از مشکلات روانی در هر جامعه و مراکز درمانی خاص می تواند مورد استفاده قرار گیرد .
استانداردهایی وجود دارند که در ده مورد مختلف مطرح شده اند و به کار گیری آن در مورد افرادی که تحت درمان موسیقی درمانی هستند ، توصیه شده اند که این موارد عبارتند از : موارد اعتبار ، توان بخشی معلولیت ، مراکز آموزشی ، مراکز درمانی ، مراکز روانپزشکی و روان درمانی ، ناتوانی های جسمانی و حرکتی ، مراکز مشاوره ، در درمان خصوصی در مراکز نگهداری سالمندان و در کارهای مربوط به ارتقاء کیفیت سلامت شخص به پیوست شماره مربوط به رعایت اصول اخلاقی استانداردهای موسیقی درمانی .
موسیقی درمانی دستور تجویز شده ای است :
موزیک تراتراپلیستها غالباً با دیگر متخصصان چون فیزیوتراپیستها ، پزشکان ، روانپزشکان ، مدد کاران اجتماعی و مربیان دریک تیم درمانی یا آموزش فعالیت می کنند آنها به صورت تیمی کار می کنند و با مشورت یکدیگر تصمیم می گیرند تا بهترین خدمات را برای رسیدن به اهداف درمانی هماهنگ کنند .
خدمات موسیقی درمانی مانند دیگر خدمات تخصصی حرفة پزشکی به عنوان قسمتی از برنامة درمانی بیمار تجویز می شود .
دستورالعملهای موسیقی درمانی مانند دستورات دارویی یا درمان پزشکی به وسیلة پزشک تجویز می شود موسیقی درمانی ممکن است با توافق کلی تیم تخصصی در برنامة درمانی درمانجو قرار گیرد .
در زمینه های غیر پزشکی نیز خدمات موسیقی درمانی ممکن است از طرف مدد کار ، روانشناس ، معلم ویا والدین و یا موافقت کلیه افراد متخصص تجویز شود
نکتة مهمی که باید در نظر داشت این است که وسیلة سرگرمی و بازی نیست ، بلکه عامل اصلاح کنندة تجویز شده ای است که به بهبود ناسازگاری رفتار و حالات کمک می کند .
موسیقی درمانی بیش از هر تکنیک درمانی دیگری با زندگی روزمرة مردم آمیخته و با نیاز و احساس آنها عجین شده است . بطوری که همانند خواب و خوراک خواندن نیز در هر مکان و هر محظی دیده و شنیده می شود . اما علت گرایش و علاقة مردم به موسیقی به خاطر طبیعت و فطرت آدمی است که مجذوب موسیقی است .
ذات محرک و موزون موسیقی با فطرت وحدت طلب آدمی پیوند ناگسستنی دارد پیوندی که در همة دوره ها و مراحل تمدن بشری در میان همة اقوام دیده می شود وگسستگی از آن غیر ممکن است . در مقاطع محدودی از زمان برخی از فرهنگها به لحاظ انحطاط و یا آشفتگی استنباط کوشیده اند از آن برحذر باشند ،
اما در عمل موفق نبوده اند و در عوض بنابر نیاز فعال روانی طبع بشری تسلیم و به استفادة مطلوب از آن متعرف گشته اند .
طبیعت آدمی چه در اساس بیولوژیک (زیست شناختی) و چه در ساختار روانی ، تحول و مسیری آهنگین را می پیماید و ریتم و هارمونی در ساختمان آن ریشه دارد . به همین لحاظ مجذوب نظم و هماهنگی و کنشهای رتمیک بیرونی می شود
در ساختمان عصبی آدمی بطور فطری به دریچه و تمایل مهم برای گرایش به دنیای موزون اصوات و موسیقی وجود دارد : «شنیدن» «خواندن» و «حرکت کردن» .
این سه دریچه نیاز به ریتم و هماهنگی را بیش از حواس دیگر ارضاء می کنند . و همچنین ابزار طبیعی موسیقی درمانی بدن به حساب می آیند که مورد استفادة روزمرة ما هستند .
شنیدن و خواندن رایج ترین شیوة موسیقی درمانی است که همه در شرایط گوناگون زندگی به سادگی ازآن سود می جوییم و حال و احوال خود را دستخوش آرامش وَ سبکی یا نشاط و سر زندگی کرده به انرژی وَ هیجان درونی توازن می بخشیم .
هر کس که در شرایط سالمی باشد ، هر از گاهی با شنیدن وَ خواندن احساسات خود را جاری می سازد و برون می افکند وَ انرژی کسل وَ یا نگران و سرگردان درونی را به سمت و حالت احساس مطلوب هدایت می کند وَ از فشار بی رغبتی دل می کاهد .
این شیوه درمانگری ساده همیشه وَ همه وقت مورد استفاده مردم بوده است . چنانچه آمده است که داود پیامبر هر از گاهی در کوه و دشت به الحان خوش نوایی سر می داد تا فشار تألمات مکافات قوم را از دل بکاهد وَ مجدداَ بر مردم وَ اجتماع فرود آید وَ با قدرت وَ روحیة مسلط تری به اصلاح امور بپردازد .
شنیدن وَ خواندن دو ابزار ارزشمند «خود درمانگری» هستند . وقتی از روی میل نغماتی را می شنویم وَ یا زمزمه ، می کنیم در واقع به موسیقی درمانی خود مشغولیم . در واقع طبیعت خود را برای تسکین خود بکار می اندازیم خواندن همیشه با ما است زمزمه زبان دل است . کافی است که دل نیازی برای بیان همدردی پیدا کند ، آنگاه حتی با ترنمی درونی وَ زمزمه ای ذهنی و نه تنها سردادن آوازی ـ احساس را آرام آرام به جریان اندازیم وَ از تراکم آن می کاهیم وَ بی قراری آن را از پوست وَ گوشت وَ بدن به صورت موج ، دما وَ سیاله خارج سازیم ، نا حدی که دل آرام گیرد و حس کنیم که : کافی است .
اما این که چگونه و تا چه حدی ـ به دور از افراط وَ تفریط ـ به احساسات خود بپردازیم ، تا حدودی احساس وَ ذائقة روانی حد نیاز و مقدار متعادل آن را حدس می زند . بدیهی است هر چه اطلاعات ما در انتخاب شنیدنیها و حال و هوای خود بیشتر باشد ، در درک احساس دورن نگری و تعادل جویی موفق تریم . اگر چه خواندن وَ نواختن دو شیوة مهم و اساسی موسیقی درمانی اند اما همة روشهای آن نیستند .
موسیقی درمانی علمی منسجم وَ گسترده است که حاصل تجربیات مدون تارخی بشر وَ تحقیقات تجربی اخیر است ، قرنها ریشه دوانیده تا سرانجام در قرن معاصر شاخ و برگ وَ میوه های رنگین آن به ثمر رسیده است . برای چیدن و چشیدن طعم میوه های شیرین آن باید سالها تحصیل وَ کوشش کرد وَ تکنیکهای گوناگون آن را آموخت وَ به درمان بیماران وَ ناراحتی های مختلف پرداخت .
در واقع با دانشی گسترده وَ کهن روبرو هستیم که در یک توجیه وتوصیف ذهنی (وَ یا کلی گویی) نمی گنجد بلکه مملو از تجربیات ، مهارتها وَ آموزش و برنامه های مدون است . در این بخش برنامه های دیگری موسیقی درمانی را به اختصار تشریح می کنیم وَ به معرفی این دانش می پردازیم . خوشبختانه ما ایرانیان به موسیقی درمانی علاقه وافر و وتجه دیرینه ای داشته ایم . از دوره های گوناگون موسیقی وَ شعر آرام بخش تألمات و بستر تخلیه و برون فکنی ـ احساسات رنجور مردم در مقابل تهاجمها وَ شرارتهای اقوام غیر متمدن بوده است .
موسیقی جزء لاینفک تاریخ ادبیات و دین و آیین کهن ایرانی است . اساساً ایران جزء چهار تمدن بزرگ تاریخ مصر ، روم ، یونان و ایران بوده است که در پی نهادن آن سهم عمده و اساسی داشته است . بناها ، کتیبه ها ، نقوش ، سروده ها وَ اشعار حاکی از علاقة ایرانیان به آرامش موسیقی بوده است . چه زیباست که در فرهنگ ما پارسیان موسیقیدان و نوازنده را ، «رامشگر» نامیده اند . یعنی کسی که آرامش وَ روحیه می بخشد وَ این آرامشگران مقام و ارزش درمانی ویژه ای در میان مردم و روشنفکران داشتند .
نوازندگان ایرانی موسیقی را به لحاظ تأثیر عاطفی و روانی آن می نواختند ، به مزاج وخلق شنوندگان و زمان و مکان نواختن توجه ویژه ای نشان می دادند . وَ با احساس وَ تفکر پیرامون ترکیب وحدت گونه سه عنصر اساسی زمان ، مکان و حال و احوال شنونده ، موسیقی را تنظیم و ارائه می کردند . این برداشت نخستین قدمهای اساسی در شکل گیری موسیقی درمانی ایران زمین بوده است .
مسیر تحول و پیشرفت موسیقی درمانی در ایران به سبب دشواریها و آشفتگیهای خارجی که هر از گاهی گریبانگیر موسیقی می گردید به صورتی پیوسته طی نگردیده وَ در مقطعی در حد ذهنی و نوشتاری ایستاد وَ جریان تجربی خود را دنبال ننمود . به طوری که امروز از دانش موسیقی درمانی نسبت به ملل همسال خود بطور قابل ملاحضه ای دور مانده ایم .
اما نگران هم نیستیم زیرا عناصر اصلی توسعة این دانش یعنی استعداد و ذوقهای برجستة هنری از یک سو وَ از سوی دیگر گنجینه های ارزشمند ملود یک موسیقی ایرانی و فواصل وتمهای متنوع آن بعنوان ذخایر اصلی می توانند تحولی شگرف در تبیین موسیقی درمانی متناسب با ساختار احساسی وَ طبیعت موسیقی ایرانی به وجود آورند . لازمة این کار ارتباط و استفاده از اطلاعات معاصر وَ پیمودن راههای تجربی برای کشف وَ ایجاد زیر ساختهای درمانی موسیقی ایرانی است .
به نظر نگارنده مهم ترین عامل برای پیشرفت موسیقی درمانی در کشور ما تقویت روحیة علمی وَ تمایل به آزمایشگری است وَ این امر در نخستین قدم به دانشگاهها ، انجمنها و مراکز علمی مربوط می شود . بدیهی است بدون وجود رشتة موسیقی درمانی در دانشگاههای ایران امکان تحرک برای محققان وفرصت مطالعه وَ آزمایش برای دانش پژوهان میسر نخواهد بود ، و باید به این مهم اندیشید . (نخبه زعیم ، پرینوش . 1376) .
ابزار درمان :
همانگونه که هر درمانگری ابزار و وسایلی برای درمان دارد (برای مثال پزشک از دارو و وسایل جراحی وَ فیزیوتراپیست از دستگاههای فیزیوتراپی استفاده می کند ) موسیقی درمانگر هم برای درمان وَ تقویت از موسیقی وَ فعالیتهای گوناگون همراه با موسیقی استفاده می کند . ابزار او سازها و وسایل صوتی هستند که غالباً به سهولت وسادگی بکار گرفته می شوند و صدای جذاب وَ گیرایی دارند . صدای این سازها استاندارد وَ در اندازة کوچک وَ بزرگ هستند .
مهم ترنی این سازها از سازهای خانوادة ارف ، یعنی زیلوفونها ، متالوفونها ، بلزها وَ سازهای کوبی مختلف هستند که هم صدای مطلوب وَ استانداردهایی دارند وَ هم به سادگی نواخته می شوند . از آنجایی که منظور از موسیقی درمانی توانبخشی و درمان است وَ نه آموزش موسیقی هرچه کار با سازها راحت تر وَ ساده تر باشد مناسب تر است . (زاده محمدی ، علی ، 1374 ، ص 85)
جهت دریافت فایل بررسی توصیفی موسیقی و موسیقی درمانی بر روی انسانهالطفا آن را خریداری نمایید